U Zlatiborskom okrugu, na prostoru srednjeg Polimlja, nalazi se Prijepolje.
Ovaj grad preseca dolina Lima. Staro Prijepolje razvilo se na dodiru reka Lima i Mileševke. Specifičnu klimu može da zahvali činjenici da je od mora, vazdušnom linijom, udaljeno 140 km, a od Panonske nizije 160 km.
Reč je o brdsko planinskom kraju, čija je najviša tačka vrh planine Jadovnik (1734 m), a najniža na ušću Mileševke u Lim, na 440 m nadmorske visine. Ovde su razne civilizacije ostavile svoje tragove. Na to podsećaju brojne arheološke iskopine. Kroz Prijepolje prolaze važni magistralni putevi ka Crnoj Gori, M21 preko Bjelog Polja i M8 preko Pljevalja, kao i, železnička pruga Beograd – Bar.
Danas Prijepolje predstavlja pograničnu opštinu Srbije sa Crnom Gorom i ima važan položaj na putu ka crnogorskom primorju i Bosni i Hercegovini. Kroz Prijepoljski kraj su se, kroz dugu
istoriju postojanja grada, ukrštale razne kulture i civilizacije, prolazili trgovački karavani i hodočasnici. To je od Prijepolja načinilo mesto bogatog kulturno-istorijskog nasleđa.
Ipak, grad na Limu i Mileševki izrastao je u krilu manastira Mileševe, slavne zadužbine kralja Vladislava, koji je utemeljen 1234. u pitomoj dolini, pet kilometara uzvodno od ušća Mileševke. Zahvaljujući tome što se u njemu nalaze izuzetne freske, kao što je poznata freska „Beli anđeo“, i što se tu dugi niz godina nalazio grob Svetog Save, prvog srpskog arhiepiskopa i prosvetitelja, manastir Mileševa ima izuzetan ugled. U njemu se 1377. godine krunisao i bosanski ban Tvrtko. Tokom 15. veka ovde je bilo sedište Mileševske mitropolije, a u 16. veku radila je i jedna od prvih srpskih štamparija. Pored Mileševe, značajni su manastiri Kumanica, Davidovica, koji je obnovljen pre desetak godina, kao i spomenici islamske kulture – IBRAHIM – PAŠINA DžAMIJA u Šarampovu (XVI vek) i SAHAT KULA u Vakufu (XIII vek), i KATOLIČKA CRKVA, izgrađena 1887. godine, na steni, na obali Lima.
Turistička organizacija Prijepolje je osnovana krajem 2005. godine kao opštinska organizacija za promociju i unapređenje turizma opštine Prijepolje u cilju afirmisanja turističkih vrednosti i pozicioniranje opštine Prijepolje kao turističke destinacije.
Po preporuci lokalne turističke organizacije obavezno treba posetiti neko od brojnih seoskih domaćinstava koja su nadaleko poznata po svojoj gostoprimljivosti, ali i prisustvovati brojnim manifestacijama kao što su „Limski darovi“, „Petrovac na Limu“, „Limska regata“
Turističku ponudu Prijepolja, pored kulturno – istorijskih znamenitosti, obogatili su i predeli netaknute prirode: Klisure Mileševke i Dubočice, Tičije Polje, Kamena Gora, Jabuka i vodopadi Sopotnice koji su proglašeni spomenikom prirode i nalaze se pod zaštitom države Srbije.
Mnogo je destinacija u Srbiji koje su nepravedno zapostavljene ili se turisti na njima kratko zadržavaju. I Prijepolje je jedna od tački na tranzitu prema moru, kroz koju turisti samo prolaze, iako ovaj kraj ima mnogo toga da ponudi. Turistički radnici akcenat su stavili na sve popularniji seoski turizam. Ima više od 200 kategorisanih ležaja u seoskom području od Jabuke, Kamene gore preko Sopotnice do Miloševog dola. Oni imaju dobre uslove i veoma su povoljni
Najpopularnije atrakcije koje Prijepolje može da ponudi su:
Grad na Limu i Mileševki izrastao je u krilu manastira Mileševe, slavne zadužbine kralja Vladislava, drugog sina kralja Stefana Prvovenčanog i unuka Stefana Nemanje. Zidao ju je 1218 1219.god. u pitomoj dolini, pet kilometara uzvodno od ušća Mileševke i Lima. Živopisana je u trećoj deceniji 13. veka. pre nego što je ktitor stekao kraljevsku krunu(1234). Mileševa je bila druga po rangu, među svim srpskim manastirima, odmah posle Studenice. U njemu je 1377.god. krunisan za kralja Bosne i Srbije Stefan Tvrtko Kotromanić, dok je 1466.god. Stefan Vukčić Kosača uzeo titulu “hercega Sv.Save“. Veliku popularnost u narodu manastir je stekao1236.god., kada je ovamo preneto telo Svetog Save iz Trnova. U 15. veku Mileševa je bila sedište dabrobosanskih episkopa.Turci su više puta Mileševu harali i spaljivali, ali se relativno brzo oporavljala zahvaljujući svom ugledu, ali i pomoći naroda, rumunskih, vlaških i moldavskih kneževa, ruskih careva i velikodostojnika. Pored ostalog u Mileševi je u 16.veku radila štamparija, nabavljena u Veneciji, nepun vek nakon Gutenbergove. U velikom požaru 1782.god. izgorele su manastirske ćelije i sve ikone koje su u manastiru čuvane. Mileševa je imala dve velike obnove: prvu za vreme patrijarha Makarija Sokolovića i drugu 1863.god., kada je crkva dobila današnji izgled.
Mileševa je mauzolej Svetog Save, galerija srednjovekovnog srpskog slikarstva i kolevka štamparstva. Najveće blago Mileševe predstavljaju delimično očuvane freske, koje se ocenjuju kao vrh vizantijskog slikarstva 13.veka. Artur Evans je u Mančester gardijanu od 1. septembra1883.god. napisao da ništa što je Đoto stvorio ne može se porediti sa lepotom Anđela iz Mileševe, kojim se zapravo Evropa putem satelita predstavila Americi sredinom 20.veka. Pored Belog anđela u Mileševi se nalazi prikaz autentičnog lika Sv.Save, Bogorodica iz Blagovesti.
Prijepolje je nicalo i razvijalo se pod krilima i budnim okom Belog anđela mileševskog. Ova freska kojom se putem prve satelitske slike koja je preletela Atlantik 23. jula 1962. godine pred Novim svetom podičila „ stara dama “ Evropa, postao je zaštitni znak na jugozapadu Srbije. Beli Anđeo je najsjajnija freska u veličanstvenoj galeriji srednjovekovnog freskoslikarstva, smeštenoj pod kupolama mauzoleja svetog Save, manastira Mileševe.
Ima jedna zanimljiva priča. Svedočenja ljudi iz manastira Mileševa. Par godina posle bombardovanja Srbije, taksijem je sa Zlatibora, došla žena, Italijanka, do manastira. Ušla je u crkvu i satima plakala ispod freske belog andjela. Izašla je i otišla kako je i došla. Taksista i ljudi iz smeštaja su posle ispričali njenu priču…Žena je bila pilot Nato snaga i iznad predela gde se nalazi manastir Mileševa, trebalo je da pogodi zadati cilj. U trenutku kada je trebalo da pritisne dugme za ispaljivanje rakete, pojavio joj se lik anđela koji ju je upozorio da to ne radi ili će biti sve pogubno po nju. Uplašena tim viđenjem, vratila se u bazu. Posle par godina gledala je fotografije raznih manastira i umetničkih slika i naišla na fresku “Belog Anđela”. Po njenom svedočenju, taj lik joj se i javio dok je trebalo da ispali projektil smrti. Zato je posle nekog vremena došla da se pokloni anđelu i gorko se pokaje…
Džamija je podignuta u periodu od 1895 – 1900. godine, na temeljima nekadašnje, dosta manje džamije sa drvenom munarom, koju je sagradila Meva kaduna za svoga muža Mahmut bega, koja je po njemu i dobila naziv. Mahala okolo džamije se takođe nazivala Mahmut beg mahalesi. Tako mala džamija nije mogla zadovoljiti potrebe vernika pa su odlučili da na tom mestu sagrade novu veću džamiju. Pomoć za izgradnju džamije dale su turske vlasti, ali najveća novčana sredstva dali su sami vernici, u prvom redu bogati trgovci, age i begovi. Džamiju su gradili majstori: Pero Ninčić, Maksim Bojović i Martin Mrdak, svi iz sela Sedobra kraj Prijepolja.
Džamijski kompleks obuhvata površinu od 4,76 ari, a na tom prostoru se osim džamije nalaze šadrvan i prostrani harem koji je sav u zelenilu i cveću. U haremu džamije nalazi se šadrvan sa šest česmi, koji je podignut 1929. godine. Do sada je obnavljan više puta.
Ibrahim – pašina džamija
Džamiju je sagradio 1572. godine Ibrahim paša, sin Skender bega, Hercegovačkog subaše, kasnije paše i sandžakbega. Džamija je sagrađena za potrebe obavljanja verskih obreda vojne posade čiji je komandant bio Ibrahim paša. Posada je obezbjeđivala most na Limu i putni pravac iz Prijepolja prema Taslidži Pljevljima. Sagradili su je inžinjeri koji su gradili i održavali most na Limu. Oko džamije se ubrzo formirala mahala u prvo vreme zvana Ibrahim pašina mahala, a kasnije Gornji Vakuf koju je Evlija Čelebija 1664. godine opisao na sledeći način:
„Ova kasaba Prijepolje sastoji se od dvije kasabe. Jedna je Gornji Vakuf, kasaba na rijeci Limu na početku Fatihivog mosta. Ona se sastoji od jedne mahale s nekih pedesetak šindrom (pokrivenih) kuća, s baščama i vodama koje su poput izvora života. Tu se nalazi Ibrahim pašina džamija. To je vrlo udobna i privlačna džamija s jednim minaretom, a pokrivena je ćeremitom. Ima dva velika svratišta, (han) i udobno maleno javno kupatilo (hamam). Ima svega jednu tekiju, dvije osnovne škole (mekteb) i deset dućana. To su Ibrahim pašine zadužbine.”
Od gore pobrojanih zadužbina danas postoji jedino džamija. Nazivi Gornji Vakuf i Ibrahim pašina mahala su zvanično korišteni za vreme osmanske administracije. Toponim Šarampov, koji se danas koristi, u prevodu sa turskog znači rov ili šanac. Na desnom uglu ulaznog zida nalazi se eltifa, sunčani sat koji je služio za utvrđivanje namaskog vremena. Od kada datira nije poznato.
U blizini džamije, a pored kamenog zida je mezar Ibrahim paše i njegove sestre Kajdafe. Na prednjem nišanu mezara Ibrahim paše ima ispisano šehade i uklesana sablja. Završava tradicionalnim pašinskim kaukom. Visok je 1,80 m. Nema drugih natpisa. Godina pašine smrti je još uvijek nepoznata. Do pašinog je izuzetno raskošan mermerni prednji nišan njegove sestre Kajdafe.
Sahat kula
Kula u Prijepolju, koja se nalazi u neposrednoj blizini Sinan pašine džamije u Vakufu, uz manastir Mileševu i kapelu katoličke crkve, jedan je od prepoznatljivih simbola grada Prijepolja. Taj monumentalni spomenik islamske kulture datira, prema nepotvrđenim podacima, od kraja 16. vijeka. Sahat kulu u Prijepolju pominje u svom putopisu znameniti turski putopisac E. Čelebija: ,,S druge strane reke Mileševke na vrhu drvenog mosta je Veznedar agina džamija. To je prostrana i svetla džamija. Pred njom ima jedna čudna sahat kula. Glas njena zvona čuje se čak iz grada Mileševa“. Sahat kula je 1970. godine dobila svoj prvobitni izgled. Nakon što je 1974. godine prošao put ka Sjenici, Sahat kula je pomerena oko pet metara prema hotelu Park i postavljena na mesto gde se sada nalazi. To je učinjeno planski tako da je sve ostalo autentično. Značaj sahat kula u današnjem vremenu nije moguće sagledati, jer se vreme meri savremenim sredstvima a sat poseduje veliki broj ljudi. One su ipak verni beležnici jednog dela naše prošlosti; vekovima su merile i otkucavale vreme, najavljivale i život i smrt. Bile su simboli naših gradova i kasaba, svojom lepotom krasile su svoju okolinu. Zato bi ih, kao deo naše kulturne baštine, trebalo popravljati, zaštiti i čuvati. Neka danas i u budućnosti mere i kucaju vreme i neka se na njima zadržavaju pogledi prolaznika.
Džamija u Hisardžiku
U džamiji u Hisardžiku nalazi se Kur’an koji je star oko 400 godina. Kur’an je u rukopisu i pisan je izuzetnim stilom. Njegov format je 40 X 30 cm. i težak je 4,90 kg. Na zahtev Muzeja iz Prijepolja Kur’an je u septembru 2005. godine poslat Narodnoj biblioteci Srbije u Beogradu na konzerviranje jer je bio u dosta lošem stanju. Na njegovoj zaštiti radili su vrhunski stručnjaci u toj oblasti a procedura zaštite Kurana završena je u junu 2006. godine.
Stručnjaci Narodne biblioteke Srbije nedvosmisleno su rekli da je Kur’an vredan i redak primerak ne samo na području Srbije. Do takvih zaključaka stručnjaci Narodne biblioteke su došli tokom paralelnih konzervatorskih radova na primercima retkih knjiga iz Bosne i Hercegovine, odnosno Kur’ana koji su im povereni na zaštitu iz te bivše jugoslovenske republike. Prema njihovom mišljenju, Kur’an iz Hisardžika je bez ikakvih dilema star oko 400 godina, jer su po pergamentu na kome su rukom ispisane sve njegove stranice, načinu pisanja, formatu, veličini i broju stranica, kao i nizu drugih parametara, stručnjaci utvrdili da potiče sa početka 17. veka. Na početku Kur’ana stoji natpis na arapskom jeziku koji u prevodu na naš jezik glasi:
“Ovo je časni Mushaf Nuha sina Inajetulaha koji je hatib u džamiji Mahmudovoj, Nuhovih roditelja i rodbine ispod tvrđave Mileševo, neka mu Allah grijehe oprosti, i roditeljima njegovim i neka im se svima smiluje.
Nuh sin Muhamed agin, poslije njega Muharem hodža i poslije njega vlasnik i imam i hatib Mula Alija. Napisano je 1116 hidžretske godine”
Kur’an je većih dimenzija, u rukopisu piše da je težak četiri kilograma i 900 grama.
Katolička crkva
Krajem 19. veka moćna Austrougarska monarhija dolazi na obale Lima i na ovim prostorima se osetio uticaj nove civilizacije. Posle Turske imperije, Prijepolje pada pod austrougarsku vlast, i neko vreme je u Prijepolju vladala dvojna uprava. Na desnoj obali Lima vladala je turska, a na levoj austrougarska monarhija Iz austrougarskog perioda u Prijepolju je ostalaKatolička crkva
, koja je podignuta na steni na levoj obali Lima u blizini nekadašnjih austrougarskih kasarni. Služila je kao kapela za vojni austrougarski garnizon, u čijoj blizini se nalazilo i vojničko groblje. Odlaskom austrougarske vojske ostala je sačuvana i predstavlja jedan od simbola Prijepolja.
Spomenici iz oslobodilačkih ratova
OSLOBODILAČKI RATOVI 1912-1918
Srpsko turskim ratom 27.oktobra 1912.godine, Javorska brigada oslobodila je Prijepolje od turske vladavine koja je trajala više od 400 godina. O borbi srpskog naroda za oslobođenje od vekovnog turskog ropstva svedoče brojni spomenici. Spomenici palim i umrlim junacima u ratovima 1912 -1918
Posvećen svim borcima koji su dali svoje živote u borbi za oslobođenje od turske vlasti. Nalazi se na trgu ispred zgrade Opštine Prijepolje i predstavlja najstariji i najlepši spomenik, koji je umetnički izveden. Izvajao ga je od bračkog mermera čuveni hrvatski vajar Ivan Rendić . Predstavlja značajno umetničko i vajarsko delo.
DRUGI SVETSKI RAT
Nakon Prvog i Drugog svetskog rata u Prijepolju i Srednjem Polimlju ostali su značajni spomenici koji govore o velikom stradanju srpskog naroda i antifašističkoj borbi protiv nacizma i fašizma.
Spomenik „4. decembar“
Jedan od najznačajnijih bitaka u toku Drugog svetskog rata na ovim prostorima odigrala se 4.decembra 1943.god u Prijepolju, između nemačke vojske i partizanskih snaga. U kamenoj zgradi bivše austrougarske bolnice nalazilo se oko 400 boraca Prve šumadijske brigade, koju su iznenada napale jake nemačke snage. U krvavoj i žestokoj borbi, gotovo cela partizanska brigada je bila uništena. U istoriji je zabeleženo da je Prijepoljska bitka najteži poraz partizana u kome je u jednom danu poginulo više od 400 boraca. Nakon Drugog svetskog rata u ruševinama bolnice podignut je monumentalan spomenik vajara Lojze Dolinara, koji simboliše otpor u Prijepoljskoj bici.
Memorijalni kompleks „Boško Buha“ Jabuka
Posvećen je čuvenom partizanskom bombašu Bošku Buhi, koji je u toku Drugog svetskog rata poginuo na Jabučkoj visoravni. Njemu i svim poginulim partizanskim pionirima posvećen je ovaj kompleks koji su 60 ih godina 20.veka podigli zajedničkim novčanim prilozima pioniri bivše Jugoslavije. Doživeo veliku ekspanziju 70- ih godina kada su osnovne i srednje škole imale obavezan program posete ovom memorijalnom kompleksu. Iz tog razloga, početkom 80 ih godina otvoren je muzej sa muzejskom postavkom posvećenom deci NOB a, koji je funkcionisao do početka 90 ih godina kada je došlo do raspada Jugoslavije.
Od tog vremena do danas memorijalni kompleks Boško Buha na Jabuci postao je nepravedno zaboravljen i izvan školskih programa i ekskurzija. Danas se nalazi u stanju tihog propadanja, zaboravljen od države i društva. Do ovog kompleksa koji se nalazi na nadmorskoj visini od 1300 metara, stiže se magistralnim putem Prijepolje Pljevlja.
Srednjovekovni grad Mileševac
U neposrednoj blizini manastira Mileševe, na samom početku kanjona Mileševke, na uzvišenju sela Hisardžik nalaze se ostaci srednjovekovnog grada Mileševca. Podignut je najverovatnije u 14. veku i služio je kao odbrana manastira Mileševe i karavanskog puta Dubrovnik Carigrad, koji je ispod njega prolazio. Osvajanjem Turaka u 15. veku postaje tursko utvrđenje koje oni doziđuju tzv. turskim kulama, koje se i danas jasno raspoznaju. Lepota arhitekture, u najvećoj meri sačuvani zidovi ove velike utvrde izazivaju uzbuđenje svakog posetioca i divljenje graditeljima, koji su ga na čudesan način sagradili. Na zidine grada može se popeti strmom i uskom stazom koja je i danas ostala sačuvana još od vremena njegove gradnje.
Isposnice Svetog Save
Jedan skriveni put kroz selo Hisardžik i uz samu liticu utvrđenja Mileševac, vodi do Savine pećine i svete Savine vode. Mnogi hodočasnici obe vere (pravoslavni i muslimani) su na tom stenovitom mestu pili ‘svetu vodicu’, jer su ih sujeverja i beznađe vodili tamo kako bi bolesni ‘izvidali boljke’, a grešni ‘okajali grehe’.
Savina pećina se nalazi u donjem delu grada koji je prilično nepristupačan. Do pećine se dolazi uzanom stazom i kamenjarom. Pećina se sastoji iz velike dvorane i manjim prostorijama iznad glavne dvorane koje su korištene za potrebe isposnika.
Savina pećina nije uređena dvorana, ali poseduje pečate života i to one duhovne strane ličnosti, gde se jačao duh, gde se tihovalo, samovalo, i odakle se sa visokih litica mogla posmatrati reka Mileševka i njen kanjon.
Sopotnica
Sopotnica se nalazi u jugozapadnom delu Srbije. Udaljena je oko 315 km od Beograda i 17 km jugoistočno od Prijepolja. Nalazi se na oko 1000 metara nadmorske visine. U izvorišnom delu reka pravi nebrojene manje vodopade sa kojih se voda sakuplja u tri veća toka. Vodopadi koji od njih nastaju najatraktivniji su, a visoki su preko 20 metara. Voda koja se preliva preko nekoliko nivoa naslaga sige u vidu vodopada i rasprskava u sitne vodene kapi oko vodopada obrazuje pojas osvežavajućeg vazduha koji povoljno utiče na goste i njihovo raspoloženje. Voda reke Sopotnice je pitka.
Uz vodopade, zanimljiva turistička atrakcija Sopotnice vodenice i valjarice, gde se nekada mlelo žito i valjala sukna. Selo Sopotnica je poznato po dobrim mlečnim proizvodima, planinskoj jagnjetini, pitama od zelja, sira, heljde i medu. Poseban specijalitet srpskih domaćinstava koji se putniku namerniku nudi je rakija od divljih krušaka, kao i rakije „šljiva“ od šljiva požeških i „jabukovača“ od slatkih jabuka. Specijalitet bošnjačkih (muslimanskih) domaćinstava je „site“ voćni sirup od najkvalitetnijih slatkih krušaka, jabuka i drugog voća. „Vodnika“ je voćni sok od divljih krušaka, zukvi, kleke, trnjina i gloga, a specijalitet je i srpskih i bošnjačkih domaćinstava.
Neka domaćinstva se bave izradom drvenih kačica za sir i kajmak, karlica za razlivanje mleka, drvenih kašika i drugog posuđa. U skoro svakom domaćinstvu mogu se naći proizvodi od vune: džemper, čarape, rukavice, šal, torbice, kapuljače i dr.
Sopotnica ima mnoge pešačke staze, koje omogućuju turistima da uz šetnju na svežem planinskom vazduhu razgledaju prelepe prirodne predele, da beru lekovito bilje i jestive pečurke.
Ipak, ono što na svakog posetioca ostavlja najveći utisak je gostoljubivost ovih gorštaka i osmeh koji ni za momenat ne nestaje sa njihovih lica.
Uredbom Vlade Republike Srbije, Sopotnica je krajem 2005.godine proglašena za spomenik prirode.
„Daj nam Bože, vodu“
Istorijsko nasleđe i prirodne mogućnosti Prijepoljskog kraja su odlična osnova za razvoj turizma. Na 15 kilometara od grada je Jabuka sa memorijalnim prostorom, a Babinska visoravan, Kamenogorske površi sa leve strane Lima, kao i prostor Zlatara i Jadovnika, daju mogućnost planinskom turizmu kakvog malo koji kraj u Srbiji ima. Na drugoj strani, kanjon Lima i njegovih pritoka, Mileševke, Sopotničke reke i Dubočice, izuzetno je bogat florom i faunom, što pruža šansu lovu i ribolovu.
Među prirodnim lepotama posebno se izdvaja Sopotnica. Njeni čudesni vodopadi, na nadmorskoj visini od preko hiljadu metara, nešto su što retko ko u svetu ima. Kao da se sad gospod Bog ispeo na Jadovnik i prosuo hrpu bisera tako se rečica Sopotnica, koja tu izvire, grana u nekoliko većih i manjih vodopada, odnosno rečica i potočića, praveći svoja mala korita niz strme litice i belu zavesu od miliona kapljica sopotničkih vodopada.
Po legendi, prvi stanovnici u ovom selu doselili su se sa bezvodne Pešteri, ali je vrelo pokraj koga su se smestili ubrzo presušilo. Razočarani zbog zle sudbine koja ih prati, novodošlice reše da idu dalje u potrazi za vodom. Poslednje noći pred seobu javi im se neki čudesan glas ispod Jadovnika i upita ih: „Birajte ljudi šta da vam poklonim, vodu ili sreću“? Seljaci su u glas povikali: „Vodu, vodu nam podari, a sreću ćemo ako bog da, sami stvarati“. Tako je bar prema legendi potekla voda na sve strane.
Tičje polje
Podno planine Ozren, na blizu 1.500 metara nadmorske visine, svilo je svoje gnezdo Tičije polje. Ovo mesto, 12 kilometara udaljeno od Brodareva, predstavlja živi etnografski muzej. Kao da je na početku 21. veka niko iz mašte za onim što je nekada davno bila – stvarnost. Tradicija je sačuvana u svakom kutku. Kuće pod šindrom, pojate i druge pomoćne zgrade pod slamom, sagrađene u duhu narodne arhitekture, u funkciji su života meštana, gostoljubivih domaćina familije Lazovića. U neposrednoj blizini nalaze se srednjovekovni manastiri Davidovica i Kumanica i uzbudljivi kanjon reke Dubočice.
O očuvanju autentičnosti jedinog živog etnografskog muzeja na ovim prostorima brinu Društvo ‘Vrelo’ i planinari koji ga sve češće pohode. Ko jednom lošim putem dođe do kuća Lazovića u Tičijem polju, uvek će se vraćati ovim (ne)stvarnim predelima pod Ozrenom.
Gostun
U blizini graničnog prelaza između Srbije i Crne Gore, a u plodnoj dolini Gostunske reke, smešteno je selo Gostun. Tik uz magistralni put, koritom reke „trasiran“ je put koji vodi u oazu mira. Taj mir ne remete, već oplemenjuju, čeketala vodenice potočare i obilasci ostatka Jukovića kule. Sa bliskim okruženjem – Limom, kanjonom Dubočice i manastirom Kumanica, Gostun predstavlja primamljivu turističku destinaciju.
Kamena Gora
Kamena Gora je najlepše selo u prijepoljskoj opštini, na nadmorskoj visini od 800 do 1496 metara. Udaljeno je od grada dvadesetak kilometara. U procesuiranju je proglašenje Kamene Gore predelom izuzetnih odlika.
Nad Kamenom Gorom dominira višestoletni bor. On simbolizuje dugogodišnji život ovdašnjih gorštaka. Pod njegovom kapom mnogi Kamenogorci pregurali su stotu. Kamena Gora predstavlja pravi prirodni rezervat. Na njenom prostoru ima preko sto vodom bogatih izvora. Samo iz podnožja brda Pribojna izvire preko trideset jakih vrela.
Kamena Gora je između dva svetska rata bila zvanično proglašena za vazdušnu banju. Pohode je mnogi tragači za lepotom i doživljajem. Nadleću je paraglajederi, speleolozi se spuštaju u brojne bezdane i pećine, planinari pohode njene visine…
U Kamenoj Gori pokazuju i dokazuju da lepota i pamet mogu da idu zajedno. Žitelji „gore na kamenu“ gostima vrata svog doma s toplinom otvaraju i uz prirodne blagodeti izdašno nude tako vredno gostoprimstvo. Pored privatnog smeštaja Kamena Gora nudi smeštaj u komfornoj šumskoj kući, vlasništvu Srbijašuma, privatni restoran gde se nude specijaliteti domaće kuhinje, staze za planinski biciklizam.
Kamena Gora je već postala prepoznatljiva destinacija na turističkoj mapi Srbije. Priroda joj je darovala lepe pejzaže i blagu klimu, a njeni stanovnici „pitomu narav“. Uverite se u to. Ugradite svoj kamenčić u mozaik koji se pravi u „gori na kamenu“. Pod budnim okom Svetibora.
Selo Svetog bora: za vaš dobar EKG najbolji je KG. Ko jednom otkrije bajkovite čari ‘gore na kamenu’, njima se uvek vraća.
Legenda o boru sa Kamene gore
TAJNA STAROG BORA
Od pamtiveka je bor bio kultno drvo naših krajeva. Stariji ljudi su, da ne bi uzalud u usta uzimali božije ime, često znali reći „Bora mi“. Često je bio veza sa nekom ličnošću ili događajem iz prošlosti. Ne zaobilazi ga ni narodna medicina – narodni lekari su od borove smole pravili lek za svaku ranu.
Sa druge strane Lima, iznad Prijepolja, nalazi se Kamena gora. Na planini je istoimeno naselje, a na jednom od visova, koji dominira iznad sela i celom planinom, raste bor. Razgranat, na osami, deluje veličanstveno. Kažu da je star bar četiri stoleća, a preci ljudi koji danas žive na Kamenoj gori došli su odnekud u ove krajeve pre 350 godina. Predhodni žitelji su napustili planinu pedesetak godina pre njihovog dolaska.
Koja muka ih je naterala da napuste ovaj predivni kraj, znaju samo oni, ali i stari bor na osami. Stara priča veli da su pre svog odlaska u stablu bora napravili rupu i u nju ostavili poruku. Tu su objašnjeni razlozi njihove selidbe. Rupa je zatvorena cepom, a smola i godovi su učinili svoje. Tajna starosedelaca Kamene gore će zauvek ostati u srcu bora.
Ljudi s planine uvažavaju ovo kultno stablo i ni šišarku sa njega ne bi skinuli. Poštuju njegove godine i tajne…
Tradicionalna „Limska regata“
Juna 2000 te godine u sklopu svojih aktivnosti „PSK“ (Planinarsko skijaški klub Kolovrat) organizovao je prvo splavarenje na Limu od Plava do Prijepolja u trajanju od četiri dana. Prva etapa: Plav Berane, druga etapa: Berane Bijelo Polje i treća etapa: Bijelo Polje Prijepolje. Regata se održavala od 16 do 18 juna. Učešće u prvoj regati uzelo je 56 ljudi, mahom planinara iz Beograda , Novog Sada, Lajkovca, Bijelog Polja i Prijepolja. Splavarilo se sa polovičnom opremom za splavarenje i gumenim vojnim čamcima. Upoznajući se sa čarima i bukovima Lima odlučili smo da nastavimo sa akcijom tako da je regata počela da se održava svake godine i prešla je u tradiciju. Ta manifestacija ima sportsko turistički karakter i održava se zadnje sedmice meseca maja gde učešće uzima sve veći broj ljudi kako iz gradova na obalama Lima tako i rafteri iz celog regiona i inostranstva. Bukovi Lima postali su čuveni i van okvira naše zemlje, među kojima možemo istaći „Tifran mali i veliki“, „Kumanički buk“, „Ćamilov buk“ i deonica Plav Murino koja nikog ne ostavlja ravnodušnim. Za Lim možemo slobodno reći da je postao nosilac razvoja raftinga i splavarenja kod nas u Srbiji i Crnoj Gori.
Spust započinje od izvora Lima iz Plavskog jezera do ušća reke Mileševke u Lim, na deonici dugoj od 130 kilometara. Manifestacija okuplja splavare iz cele Srbije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine, željne adrenalina, druženja i dobre zabave, kojih je iz godine u godinu sve više.
Ova manifestacija poprima sve veće razmere i daje značajan doprinos razvoju ekstremnih sportova koji je u Srbiji u ekspanziji.
Splavarenje traje tri dana. Prva etapa je Plav – Berane, druga etapa Berane – Bijelo Polje, treća etapa Bijelo Polje – Prijepolje.
Tradicionalnu „Limsku regatu“ organizuju rafting klubovi iz Plava, Andrijevice, Berana, Bijelog Polja i Prijepolja uz podršku Turističkih organizacija.
Komaranske košije
„Komaranska košija“ je nastavak nekadašnjih svatovskih trka konja koje su prolazile ovim krajevima vodeći mladu, a najbrži dobijali darove. Košija okuplja hiljade građana okolnih gradova sa severa Crne Gore i Bosne i Hercegovine i najavljuje nove sadržaje.
Manifestcija u Orašcu po tradiciji se održava prvog maja četrdeset pet godina za redom, a najatraktivnija disciplina je konjička trka. Trka se održava na planinskim visovima iznad sela Komarani i Limske kotline, na 1.300 metara dugoj vijugavoj stazi.
Pored konjičkih trka otvorena je sezona starih momačkih i čobanskih nadmetanja – skok u dalj i bacanje kamena sa ramena.
Dolazak na ovu manifestaciju možete iskoristiti za posetu još neistraženih pećina Kurtova jama i Petnja.
Bićete zatečeni stalaktitima i spektrom predivnih boja.
Sportsko turistička manifestacija „Skokovi u vodu memorijal Pajo Potežica“
Turističko sportska manifestacija se održava svake godine u avgustu mesecu .Manifestacija se održava na najlepšoj Limskoj plaži – Petrovac na Limu , koja je udaljena oko 10 kilometara od Prijepolja.
Interesovanje za ovu manifestaciju je veliko. Na manifestaciji, prisustvuje oko tri hiljade ljudi. Različite generacije posmatra akrobacije skakača kroz vazduh, od kojih se „ledi“ krv u žilama.
Skokovi se izvode sa 16 metara visine. Skakači dolaze iz različitih gradova Srbije, Crne Gore i BiH (Prijepolje, Sombor, Novi Sad, Kragujevac, Kruševac, Kolašin, Podgorica, Konjic, Zenica, Sarajevo i Priboj).
Takmičenje se boduje za kup Srbije.
U znak sećanja i poštovanja na čoveka koji je na samom početku organizovao i finansijski pomogao u takmičenju, turnir je od 2007. godine memorijalnog karaktera: „Memorijal Pajo Potežica“
Prijepolje INFO
