Reka Lim, jedna od najživopisnijih i avanturistički najbogatijih reka, koja svojom bogatom dolinom nudi, sa jedne strane, niz prirodnih atrakcija koje se nižu od njenog samog izvorišta podno Prokletija u Crnoj Gori, sa mnoštvom klisura i kanjona, visokih krečnjačkih litica, izvora i vrela, te vodopada i jezera, pećina i veoma pitomih kotlina, nanizanih tako sve do njenog ušća u Drinu, a sa druge, drevna naselja i mnoštvo kulturno~istorijskih spomenika u vidu crkava, manastira, džamija, srednjovekovnih građevina koje je u amanet ostavila podugačka istorija ovih krajeva kao poseban ukras ovoj dolini.

Za nastanak reke Lim najveći značaj ima Plavsko jezero koje se nalazi u Crnoj Gori, a koje se ubraja u najveća lednička jezera Balkana. Faktički, voda iz Plavskog jezera je u pradavna vremena počela da otiče preko morenskog materijala i tako se formirala reka Lim. Od svog izvorišta kod Plavskog jezera, pa sve do ušća u Drinu kod Višegrada, dužina toka je oko 200km, gde je gotovo ravnomerno rasporedio svoj tok, te polovina prolazi kroz Crnu Goru, a druga polovina otpada na Srbiju i manji deo na Republiku Srpsku

Samo ime reke je čudnovato, pa je bilo muke oko etimologije imena. Naime, postoje razna tumačenja imena Lim, pa se u početku polazilo od latinske reči “limes” koja u doslovnom prevodu znači “granica”. Pošto Lim nikako nije mogao da bude granica između Istočnog i Zapadnog rimskog carstva, ta je teza odbačena. Nekako najsmislenije zvuče tumačenja koja dovodi u vezu keltsku reč Ilyn ili Ilym i albansku reč Ljumi ili Lumi. Keltska reč u prevodu označava vodu ili jezero, što je za slučaj ove reke logično, jer ističe iz Plavskog jezera. S druge strane, albanska reč Ljumi u doslovom prevodu znači “reka”, a i sama reka Ljuča podno Plava najbolje potvrđuje ovu tvrdnju, jer u prevodu znači “rečica”.

Cilj je opisati dolinu Lima iduću kroz Srbiju, pa sve do njenog izvorišta, jer uvek postoji neko odvažan ko bi se uputio na avanturu čitavim tokom ove lepe reke. Naime, iz pravca Novog Sada i Beograda, preko Zapadnog Pomoravlja, ka Limu se ide putem kroz Užice i preko planine Zlatibora i Priboja i Pribojske banje, koju u svojim putovanjima pominje Evlija Čelebija, a koju je podigao kralj Uroš, turistički veoma interesante i privlačne.

Put sa Zlatibora vas neprimetno odvodi u serpentine Zlatara, a zatim do Kokinog Broda, prvog značajnijeg zaustavljanja između Lima i reke Uvac, a koji je polazna tačka ka daljem spuštanju dolinom ove reke. U blizini Kokinog Broda su Zlatarsko, Radoinjsko i Sjeničko jezero, koji se nalaze na Uvcu, a predstavljaju veštačka jezera nastala pregrađivanjem reke Uvac radi iskorišćavanja vodenih potencijala ove reke. O lepotama krajolika je suvišno govoriti, jer priroda ovog kraja zaista ostavlja bez daha.

Dalje put vodi ka Novoj Varoši, gde se iz sliva Uvca prelazi i sliv Lima, i dolinom reke se ide ka Prijepolju. Nekada je bilo značajna raskrsnica trgovačkih puteva i stanica dubrovačkih karavana, a danas je to varošica sa nešto više od 15.000 stanovnika, sa dobro očuvanim starim kućama. Tu posetite Šećer~agin han iz XIX veka, koji pleni osobenošću svoje arhitekture, kao i sahat~kula iz XVIII veka. Nedaleko od Prijepolja, na samo 20km, nalazi se selo Sopot i u njemu čuveni Sopotnički slapovi. Najveći među slapovima je visok oko 20m, a huka vode nadjačava svaki zvuk iz okoline. Okolina Prijepolja je prevashodno prepoznatljiva po manastiru Mileševi, zadužbini kralja Vladislava.

Ona je za vreme vladavine Nemanjića po značaju bila odmah iza Studenice. Podignuta je 1235., a već 1237. godine su ovde iz Trnova prenete mošti svetog Save. Mileševa pripada građevinama raške škole sakralnog građevinarstva, a njene freske se ubrajaju među najbolje očuvana slikarska dostignuća evropske kulture. Među freskama dominira Beli anđeo, monumentalni prikaz figure anđela plemenitog lika, zatalasane kose i toplih očiju, čije su fotografije obišle svet, a na svojstven način predstavlja sintezu Istoka i Zapada. Na samo 7km od Mileševe, visoko na okomitoj steni iznad reke Mileševke, podignuto je srednjovekovno utvrđenje Mileševac ili kako ga još zovu, Hisardžik.

Iz Prijepolja se dolinom Lima nastavlja put Bijelog Polja, nakon prelaska graničnog prelaza. Prolazi se živopisnim klisurastim pejzažom između planina Jadovnik, Giljeva i Lisa. Tu se, kod manastira Kumanice, nadomak same granice, ulazi u kanjonski deo dugačak 11km, a koji se zove Dubrakovačka ili Kumanička klisura, gde stene sežu u visinu i do 550m, iz čijih šiljatih vrhova štrče stoletni borovi. Idući iz Srbije, sa leve strane, nalazi se manastir Kumanica, uz samu magistralu i železnicu, jedna od najvećih svetinja ovog kraja. Dugo je bila razrušena, a 2000. godine je obnovljena pleneći svojom lepotom i svetošću. Potom se stiže u Bijelo Polje, upravno i kulturno središte krajeva Korita i Bihor. Postanak naselja se vezuje za crkvu posvećenu Svetom Petru iz XII veka, koju neizostavno vredi obići. Veruje se da je baš u njoj pisano Miroslavljevo jevanđelje, kao najstariji sačuvani ćirilični rukopis, koga je napisao Miroslav, brat Stefana Nemanje. Na desnoj obali Lima, nalazi se crkva posvećena Svetom Nikoli (XVI vek), koja je veoma slična manastiru Morači, u naselju Nikoljac koji je po crkvi dobio ime.

Izlazeći iz Bijelog Polja, na raskrsnici kod Ribarevina, tabla vas upućuje levo za Berane. To je simpatična varošica sa oko 12.000 stanovnika, a nekadašnje naselje istočnjačke fizionomije se danas ne zapaža. U Beranama posetite zavičajni muzej, a nadomak mesta je i manastir Đurđevi stupovi, koji je posvećen Svetom Đorđu i potiče iz XIII veka. Ovde je 1219. godine, nakon dobijanja nezavisnosti SPC, Sava Nemanjić ustanovio budimljansku episkopiju. Takođe, lepo je i selo Budimlje iz kojeg potiče poznata sorta jabuke budimka.

Dalje se nastavlja ka Andrijevici, mestu smeštenom na glacijalnoj terasi Lima, koje je dobilo ime po obližnjoj crkvi. Iz ove varošice, dolinom Lima, stiže se do mestašceta Murino, a nastavljajući dalje odatle, na 11~tom kilometru se stiže u Plav, do kanačkog odredišta.  Okolina Plava i Plavskog jezera je zaista opčinjavajuća, jer je ovde priroda bila izdašna u kreiranju svojih lepota. U blizini Plava je i varošica Gusinje. Ovde je boravio Jovan Cvijić koji se tu odmarao nakon  svoje ekspedicije po Prokletijama. Tu su veoma privlačni izvori i kraško vrelo Oko, čija voda gradi čuveni vodopad Skakavac. Okružen Prokletijama, i morfološki neponovljivim Karanfilima, zatim Komovima i Visitorom, reka Lim je pronašla svoje izvorište u jednom od najlepših planinskih krajeva.

Spuštajući sve do izvorišta ove reke, prolazi se kroz mnoga mesta, i može se primetiti da u celoj dolini Lima ne postoji niti jedan veliki grad, ali su lepote predela kroz koje protiče nadjačale sve veličine. A priroda se ne može nadjačati.

Saveti za putovanje:

Dolina Lima je bogata dešavanjima, pa je najbolje krenuti u avanturu kada se neke od dole navedenih manifeticija održavaju.

• • Svake godine se u Pribojskoj banji održavaju Ilindanaski dani, festival posvećen tradiciji i običajima

• • Svakog trećeg vikenda u avgustu, opštine Priboj i Rudo organizuju Međunarodni limski biatlon. Ovaj događaj okuplja sve više učesnika iz godine u godinu, kreće iz Priboja i nezaboravan spust ide sve do Setihova u BiH. Atmosfera je jedinstvena, sa mnogo pozitivne atmsofere, čak i sa svirkom na vodi, dok je to sve uvod za adrenalinski udar kod najopasnijeg dela Lima~ za bukove Valine.

• • Limska regata u Prijepolju, održava se svake godine od 5.~7. Jula. Kreće se iz Plava i ide se sve do Prijepolja.

• • Lim Fest, svake godine, trećeg vikenda u avgustu, okuplja rokere iz regiona i najveće je kulturno dešavanje posvećeno mladima iz okoline. Često se dešava da Limski biatlon i ovaj festival budu održeni zajedno.

• • Greenland festival, svake godine od 24.~26. Jula. Predstavlja pravo uživanje za obožavateje adrenalinskih sportova kao što su paraglajding, rafting, zip lajn… sa svim pratećim dešavanjima za mlade, kao što su koncerti, predstave i nastupi DJ~eva.

• • 9. Avgusta se održavaju skokovi u vodu sa 16m visine, pod nazivom “Memorijal Pajo Potežica”

• • Posetite plažu Petrovac u Prijepolju.

Kako stići do reke Lim:

Reka Lim je izuzetno pristupačna celim svojim tokom, tako da je na vama samo izbor odaberete jedan njen deo i upustite se u avanturu. Radi bolje slike, u nastavku su uputstva o tome kako doći do izvorišta Lima i njegovog ušća u reku Drinu, tj. i putovanje železnicom na pruzi Beograd~Bar, koja jednom svojom deonicom obuhvata tok Lima u Srbiji i jednu njegovu deonicu u Crnoj Gori.

U blizini Višegrada je ušće Lima u Drinu. Ako se već nalazite u Bosni i Hercegovini, recimo da vam polazna tačka bude Sarajevo za nastavak puta ka Višegradu, koje je od Sarajeva udaljeno 120km. S druge strane, ako ste u Srbiji, postoji više autobusa koji svakodnevno idu put Višegrada.

Ako ste odabrali da putujute prugom Beograd~Bar, imaćete mogućnost da izađete iz voza na stanicama kroz čija mesta protiče Lim. To su Priboj, Prijepolje, Brodarevo i,  ako prelazite u Crnu Goru, Bijelo Polje. Ako se uputite na avanturu celokupnim tokom, najbolja je varijanta putovanja automobilom, zbog mnogih prednosti, a kao najvažnija je izbegavanje organizacije u vezi sa prevozom.